1868-1876 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki bir komisyon tarafından derlenen İslami özel hukuk (medeni hukuk) kurallarıyla oluşturulan kanundur. Bir giriş 16 bölümden oluşur ve 1851 madde içerir. Asıl ismi Mecelle-i Ahkâm-ı adliye’dir.

Kanun, 1868- 1878 yılları arasında derlendi. 1870 tarihinde ise Mecelle ile ilgili ilk kitap basıldı. Mecelle, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yarım yüzyılında şer'i mahkemelerde hukuki dayanak olarak kullanıldı. 

Genelden özele doğru giden bir sistematiği izler. Mecellenin son dört kitabı medeni kanunla ilintili değildir. Bunlarda hukuk yargılaması usullerine yer verilir. Buna karşın Mecelle ’de medeni hukukun en önemli bölümünü oluşturan kişi, aile ve miras hukukunu düzenlenmeyerek bu konuyla ilgili düzenleme İslâm hukukuna bırakılmıştır. Mecelle tüm din ve mezheplerde uygulanmaya çalışıldı. Mecellenin kapsamına girmeyen konularda Müslümanlar için Şer ’iye Mahkemeleri, öteki dinler için de dinsel ve ruhani merciler yetkili kılındı. Mecelle, Osmanlı hukuk düzeninde önemli bir dönüm noktasıdır.