Bir yerin, haritasını veya plânını yapabilmek için o yer küçültülerek bir düzlem üzerine çizilebilir. Bu küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, herhangi bir yerin plân veya haritası çizilirken, ne kadar küçültüldüğünü gösteren orandır. Plan ve haritaların hepsinde ölçek bulunur.

İki çeşit ölçek vardır. Bunlar:

• Kesir ölçeği
• Çizgi ölçeği

Ölçek, belli bir büyüklüğü küçültme oranı, birim veya ölçme aracı olarak kullanılmaktadır. Varlıkların özelliklerini belirlerken kullanılan sayı ve sembolleri açıklamak aracıyla kullanılan açıklamalardır.

Dört tür ölçek vardır:

• Sınıflama
• Sıralama
• Eşit aralıklı
• Eşit oranlı

1. Sınıflama (Adlandırma) ölçekleri

Nesnelerin genel olarak birbirlerine göre benzerlik ve farklılıklarını belirlemek ve sınıflandırmak amacıyla kullanılan ölçeklerdir.

2. Sıralama ölçeği

Varlıkları belli bir özelliğe sahip oluş miktarları bakımından büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe doğru sıralamak amacıyla kullanılan ölçeklerdir. Başlangıç noktaları değişkendir. Ölçme aracı üzerindeki aralıklar birbirine eşit değildir.

3. Eşit aralıklı ölçekler

Varlıkları belirli bir başlangıç noktasına göre belli bir özelliğe sahip oluş dereceleri bakımından eşit aralıklarla sıralamak amacıyla kullanılan ölçeklerdir. Bu ölçeklerdeki başlangıç noktası sabittir, aralıklar da eşittir. Örneğin termometre, takvim, başarı, zekâ, saat, tutum vs.

4. Oranlı ölçekler

Eşit aralıklı ölçekler üzerindeki sıfır noktası gerçek sıfır olarak tanımlanan ve doğal sıfırdır. Örneğin metre, kilogram, amper, süre, vs.